Diz protezi ameliyatları son 40 yıldır yoğun olarak yapılan ve yaşlı nüfustaki artış ile birlikte her geçen yıl giderek artan sayılarda uygulanan bir cerrahi tedavi yöntemidir. Özellikle orta yaş üzeri hanımlarda yoğun olarak karşılaşılan diz eklemindeki kıkırdak aşınmalarına bağlı gelişen eklem şekil bozukluğu, hareket kaybı ve günlük aktiviteleri etkileyen şiddetli ağrı tedavisi için yapılmaktadır. Halk arasında diz eklemi kireçlenmesi diye adlandırılsa da sebep hareketsizlik değil, tam tersine yıllar içerisindeki ağır aktivite ve zorlanmalara bağlı eklemdeki yıpranmadır.
Bu ameliyatlarda eklemin bozulan yüzeyi uygun kemik kesileri sonrası metal protez ve araya yerleştirilen sert polietilen bir destek ile kaplanmakta, böylece eklemdeki şekil bozukluğu, hareket kısıtlılığı ve ağrı geçerek hastalar rahat bir şekilde günlük aktivitelerine dönmektedir. Diz protezleri bu sebeple yüzey kaplama artroplastisi olarak adlandırılır. Mekanik olarak sağlıklı dizin yapabildiği tüm hareketlere müsaade etmekle birlikte ağır spor yapmak için uygun değillerdir. Diz protezlerinin ömrü hastanın kilosu, aktivite seviyesi ve cerrahi sırasında ne kadar düzgün yerleştirildiği gibi faktörlere bağlı olmakla birlikte, ideal şartlarda 15-20 sene sorunsuz çalışabilmektedir.
Diz eklemindeki aşınma süreci dışında eklem çevresi kırıklar, kemik tümörleri veya diğer doğumsal eklem problemleri için de diz protezi ameliyatları gerekebilmektedir.
Diz protezi ameliyatları hassas bir bağ dengesini gerektirmektedir; bu sebeple yapılan kemik kesilerinin detaylı planlanarak en uygun şekilde yapılması zorunludur. Bu konuda en büyük yardımcımız ‘’tecrübe’’ olsa da, son 10 yılda cerrahi yönelim giderek robot yardımlı sistemlere doğru evrilmektedir. Robot kolu cerraha sadece planlanan kemik kesilerinin düzgün ve kusursuz yapılmasında yardımcı olmaktadır. Robot yardımının hasta memnuniyetini ve protezin başarı süresini anlamlı olarak arttığını gösteren çalışmalar vardır. Robot kullanımının önümüzdeki 10 yıl içinde yaygınlaşacağı ve diğer ortopedik ameliyatlarda da yer bulacağı kesindir.
Diz protezi ameliyatları sonrası hastalar hemen tam yükle yürümekte, 3 gün kadar hastanede kalmaktadır. Yumuşak dokuların iyileşmesi, hareketlerin tam açılması ve desteğin bırakılması 3-4 hafta sürebilmektedir. Hastanın genel durumu, ek sağlık sorunları ve cerrahi parametreler değerlendirilerek diz protezi ameliyatları tek veya iki taraflı olarak uygulanabilir, fakat olası risk ve kazanımlar hastalar ile açık şekilde paylaşılmalıdır.
